Een Tagelharpa/Jouhikko is niet heel moeilijk om te maken. In ieder geval makkelijker dan een viool of een gitaar. Uiteraard afhankelijk van je ervaring met houtbewerking. Je kunt het zo mooi en zo moeilijk maken als je zelf wil.
Er zijn niet echte vaste maten omdat het van oudsher niet specifiek door instrumentenmakers gemaakt werd. Een paar belangrijke dingen:
-Het bovenblad is meestal fichte (een dennensoort). Hier moet je het minst op bezuinigen. Dit wordt tot ongeveer 3 millimeter dikte geschaafd. Het zelf maken/zagen van een bovenblad kan ik je niet adviseren. Mijn eerste tagelharpa had een bovenblad van 3 mm vliegtuigtriplex en dat klonk niet slecht, ziet er alleen wat minder mooi uit.
-De “body” kan van elk hout worden gemaakt mits niet te licht. Ik gebruik vaak esdoorn maar ik zie veel tagelharpa’s gemaakt van grenen of vuren.
-Zelf maak ik een constructie maar sommige makers nemen een massief stuk hout en hollen dat uit.
-Zoals in een viool zit er tussen het boven en onderblad een “stapel”, een dun rond stukje hout net onder de brug ter hoogte van de hoogste snaar. Deze wordt vaak na het in elkaar zetten via het geluidsgat ingebracht met een speciaal stukje gereedschap.
-Onder de laagste snaar komt een basbalk over een gedeelte van het bovenblad aan de onderkant ter hoogte van het voetje van de brug. Dit zit dus aan de binnenkant.
-Van oudsher worden de snaren van paardenhaar gemaakt. Afhankelijk van je snaarlengte en stemming moet je uitvogelen hoeveel haren per snaar. Tegenwoordig wordt ook wel vislijn of Dacron gebruikt, dit is minder gevoelig voor weersomstandigheden maar klinkt net anders. Eventueel gebruik je viool of cellosnaren (dat laatste voor een bas tagelharpa). Hoe je je Tagelharpa stemt is eigen voorkeur. EAE DAD EAD eBE AEA kan allemaal. Bij een snaarlengte va 33 cm (van de stemknop tot de brug) kun je denken aan 30 tot 35 haren voor de eerste twee snaren en 40 voor de lage snaar. Ik ben er ook nog steeds niet uit wat nu het beste is.
-Om een tagelharpa te stemmen heb je stemsleutels nodig. Het zelf maken van houten stemsleutels is wel een dingetje, daar heb je speciale tools voor nodig. Een makkelijkere manier is om banjo, harp, gitaar of basgitaar stemmechanieken te gebruiken. Als je een stemmechaniek gebruikt heb je in principe geen fijnstemmers nodig. Houten stemsleutels worden van hard hout gemaakt: ebbenhout, buxus, taxus of hard esdoorn.
-Geluidsgaten zijn een soort hogere wiskunde. De f-gaten zoals in een viool zijn na eeuwen evolutie zo gevormd omdat dat het beste geluid geeft. Zelf vind ik “looks” belangrijker en ben daarin ietwat creatief. Omdat er sowieso geen vaste maten zijn (zoals bij viool, cello et cetera) is het moeilijk om vast te stellen wat nu het beste geluid geeft (ook afhankelijk van de vorm van de tagelharpa, gebruikte houtsoort(en) en dikte boven en onderblad).
-Je zult ook een boog moeten maken (of je koopt een vioolstrijkstok). Hier zijn ook weer geen vaste maten voor. Voor een normale lengte (ongeveer 70cm) heb je minimaal 120 paardenharen nodig. Ik gebruik hier meestal beuk voor omdat dat makkelijk te buigen is. Let hier goed op de nerf/draad. Kwartiers gezaagd hout is hier belangrijk i.v.m. buigen.
Er heerst de nodige verwarring met betrekking tot benaming. Tagelharpa, talharpa, stråkharpa, jouhikko. Het is maar net wie je spreekt en hoeveel snaren het heeft. 2, 3 en 4 snarig komen voor. De versie uit Wales heeft een toets en heet een Crwth.
Er zijn niet echte vaste maten omdat het van oudsher niet specifiek door instrumentenmakers gemaakt werd. Een paar belangrijke dingen:
-Het bovenblad is meestal fichte (een dennensoort). Hier moet je het minst op bezuinigen. Dit wordt tot ongeveer 3 millimeter dikte geschaafd. Het zelf maken/zagen van een bovenblad kan ik je niet adviseren. Mijn eerste tagelharpa had een bovenblad van 3 mm vliegtuigtriplex en dat klonk niet slecht, ziet er alleen wat minder mooi uit.
-De “body” kan van elk hout worden gemaakt mits niet te licht. Ik gebruik vaak esdoorn maar ik zie veel tagelharpa’s gemaakt van grenen of vuren.
-Zelf maak ik een constructie maar sommige makers nemen een massief stuk hout en hollen dat uit.
-Zoals in een viool zit er tussen het boven en onderblad een “stapel”, een dun rond stukje hout net onder de brug ter hoogte van de hoogste snaar. Deze wordt vaak na het in elkaar zetten via het geluidsgat ingebracht met een speciaal stukje gereedschap.
-Onder de laagste snaar komt een basbalk over een gedeelte van het bovenblad aan de onderkant ter hoogte van het voetje van de brug. Dit zit dus aan de binnenkant.
-Van oudsher worden de snaren van paardenhaar gemaakt. Afhankelijk van je snaarlengte en stemming moet je uitvogelen hoeveel haren per snaar. Tegenwoordig wordt ook wel vislijn of Dacron gebruikt, dit is minder gevoelig voor weersomstandigheden maar klinkt net anders. Eventueel gebruik je viool of cellosnaren (dat laatste voor een bas tagelharpa). Hoe je je Tagelharpa stemt is eigen voorkeur. EAE DAD EAD eBE AEA kan allemaal. Bij een snaarlengte va 33 cm (van de stemknop tot de brug) kun je denken aan 30 tot 35 haren voor de eerste twee snaren en 40 voor de lage snaar. Ik ben er ook nog steeds niet uit wat nu het beste is.
-Om een tagelharpa te stemmen heb je stemsleutels nodig. Het zelf maken van houten stemsleutels is wel een dingetje, daar heb je speciale tools voor nodig. Een makkelijkere manier is om banjo, harp, gitaar of basgitaar stemmechanieken te gebruiken. Als je een stemmechaniek gebruikt heb je in principe geen fijnstemmers nodig. Houten stemsleutels worden van hard hout gemaakt: ebbenhout, buxus, taxus of hard esdoorn.
-Geluidsgaten zijn een soort hogere wiskunde. De f-gaten zoals in een viool zijn na eeuwen evolutie zo gevormd omdat dat het beste geluid geeft. Zelf vind ik “looks” belangrijker en ben daarin ietwat creatief. Omdat er sowieso geen vaste maten zijn (zoals bij viool, cello et cetera) is het moeilijk om vast te stellen wat nu het beste geluid geeft (ook afhankelijk van de vorm van de tagelharpa, gebruikte houtsoort(en) en dikte boven en onderblad).
-Je zult ook een boog moeten maken (of je koopt een vioolstrijkstok). Hier zijn ook weer geen vaste maten voor. Voor een normale lengte (ongeveer 70cm) heb je minimaal 120 paardenharen nodig. Ik gebruik hier meestal beuk voor omdat dat makkelijk te buigen is. Let hier goed op de nerf/draad. Kwartiers gezaagd hout is hier belangrijk i.v.m. buigen.
Er heerst de nodige verwarring met betrekking tot benaming. Tagelharpa, talharpa, stråkharpa, jouhikko. Het is maar net wie je spreekt en hoeveel snaren het heeft. 2, 3 en 4 snarig komen voor. De versie uit Wales heeft een toets en heet een Crwth.
